In 1983 verscheen de tweede druk van Van psychoanalyse naar themagecentreerde interactie, de vertaling van Ruth Cohns Von der Psychoanalyse zur Themenzentrierten Interaktion uit 1975. Ivo Callens schreef in de inleiding:
‘Maar wat is dan TGI? Het is geen methode, maar een systeem, d.w.z.: een benadering van de werkelijkheid. Het is zowel een waardengebonden manier van kijken wat er gebeurt als mensen samen zijn, als ook het geheel van aanwijzingen voor het waardevol en verantwoordelijk handelen in die situatie’.
In 2011 schreef Ineke van de Braak in Inspireren tot medeverantwoordelijkheid: ‘TGI is een systeem van waarden en opvattingen en een concrete methodiek om mensen te ondersteunen hun zelfsturing te ontwikkelen en verantwoordelijkheid te nemen’.
In 2006 werd de eerste ‘Werkstatt’ gehouden, een conferentie voor gevorderde belangstellenden, georganiseerd door een werkgroep van het bestuur van het internationale Ruth Cohn Institute for TCI. Het thema luidde: Was ist TZI? Representanten van vijf verschillende antwoorden op die vraag hielden hun verhaal. Mensen die verwacht hadden een eensluidend antwoord te krijgen, kwamen bedrogen uit.
En dat is TGI. Ontwikkeld door een psychoanalytisch opgeleide psychotherapeute die, naar de VS gevlucht voor het naziregime, veel meer mensen wilde bereiken dan het handjevol dat ze op de divan kon behandelen. De gedrevenheid van Ruth Cohn kwam voort uit haar overtuiging dat de mensen met toenemend bewustzijn van hun innerlijke roerselen en met oog voor hun omgeving konden leren verantwoorde keuzen te maken, keuzen die recht doen aan henzelf en hun verbondenheid met de wereld om hen heen.
TGI kan in alle mogelijke beroepsvelden worden ingezet. Degenen die ermee werken maken zich houding en methode eigen en leggen accenten die passen bij de eigen werkcontext. Met alle verscheidenheid en alom inzetbaarheid is tgi er vooral op gericht ons kritisch te maken ten opzichte van onszelf en mondig in de omgeving waarin we leven en werken. Dat is wat de verschillende invalshoeken gemeen hebben. Dat is wat in dit boek in alle toonaarden terug te vinden is.
Het oorspronkelijke Handbuch Themenzentrierte Interaktion (TZI) is in 2009 verschenen. Het biedt de lezer in overzichtelijke hoofdstukken een beeld van de ontwikkeling van bijna alle aspecten van TGI. Sinds het verschijnen in 1979 van de hierboven genoemde bundel van Ruth Cohn in het Nederlands is vooral in het Duitse taalgebied regelmatig gepubliceerd over TGI, theoretische ontwikkelingen, nadere uitwerkingen en toepassing in verschillende beroepsvelden. Nederlandstalige geïnteresseerden hebben daarvan kennis kunnen nemen via het internationale tijdschrift Themenzentrierte Interaktion/TZI, Theme-Centered Interaction/TCI, via enkele Duitstalige publicaties en via het Nederlandse Tijdschrift voor Themagecentreerde Interactie, met vertalingen uit het internationale tijdschrift en artikelen van Nederlandstalige auteurs. Belangstellenden zonder voldoende kennis van het Duits missen veel. De vertaling van dit handboek is dan ook een noodzakelijke uitbreiding van de Nederlandstalige literatuur over TGI. Opleiders, mensen die de TGI-opleiding volgen en andere belangstellenden kunnen hun kijk op TGI verruimen, verdiepen, nuanceren en wellicht bijstellen. In overleg met de drie samenstellers is besloten – om het project haalbaar en betaalbaar te maken – tot een uitgave van de eerste vier delen. De niet opgenomen delen – Deel v. Facetten van TGI, en Deel vi. Wisselwerking: TGI en verschillende beroepsvelden – bevatten zeker voor het Nederlandstalige publiek interessante teksten, die wellicht in een later stadium nog in vertaling gepubliceerd kunnen worden. De oorspronkelijke inhoudsopgave is te vinden op www.ruth-cohn-institut-rw.de . De vier delen in deze uitgave bevatten de kern van TGI. Na het inleidende hoofdstuk kan de lezer zich verdiepen in de fundamenten van TGI (deel i), het TGI -systeem: theorie (deel ii) en het TGI -systeem: praktijk (deel iii), en in een aantal uitwerkingen van TGI (deel iv). Een aangepaste leeswijzer is te vinden in het inleidende hoofdstuk: ‘Over dit boek’.
Bij bronvermelding wordt zo mogelijk verwezen naar de Nederlandse vertaling; de verwijzing wordt aangegeven tussen [ ]. Bij verwijzingen naar in het Duits vertaalde Engelstalige uitgaven zijn de oorspronkelijke titels opgenomen. Een beknopt overzicht van Nederlandstalige TGI -literatuur is te vinden op de website van de vereniging: www.tgi-forum.com .
Bij deze omvangrijke onderneming heb ik me laten leiden door mijn enthousiasme voor TGI en mijn plezier in vertalen. Van huis uit geschoold in de Romaanse literatuur- en taalwetenschappen ben ik vertrouwd met de onmogelijkheid van het vertalen, samengevat in de titel van Shingo Shimada’s artikel ‘Kulturelle Differenz und Probleme des Übersetzens’ (Shimada 2007). Zo eenvoudig als deze titel te vertalen is, zo onmogelijk is dat bijvoorbeeld bij het begrip Bildung; er is in het Nederlands geen woord dat de lading dekt. Bildung is vorming, ontwikkeling, kennis, beschaving. Bij wijze van uitzondering heb ik het onvertaald gelaten. De wens om dit boek toegankelijk te maken voor wie ervaren heeft – of wil ervaren – wat TGI op gang kan brengen in personen, in teams en organisaties, heeft me geholpen dit project tot een tastbaar einde te brengen.
Veel dank ben ik verschuldigd aan Annelies Idenburg-van Iperen, een van de eerste TGI -opleiders in onze regio, oud-collega en vriendin, die met aandacht en geduld al mijn vertalingen heeft gelezen en verbeterd. Haar kritische blik op de inhoud heeft tot vele waardevolle gesprekken geleid. Deze uitgave is financieel ondersteund door het Ruth Cohn Instituut, Lage Landen en Internationaal. Ten slotte dank ik Joost van Schendel, die me met zijn onbetaalbare adviezen geholpen heeft het boek geheel naar mijn zin uit te geven.
Phien Kuiper
Zomer 2013
Phien Kuiper – Voorwoord bij de Nederlandse editie 9
Friedemann Schulz von Thun – Ten geleide 12
Mina Schneider-Landolf, Jochen Spielmann, Walter Zitterbarth – Over dit boek 16
Jochen Spielmann – Wat is TGI? 19
Heidi Greving – Ruth C. Cohn 22
Helmut Johach – Historische en politieke fundamenten 33
Angelika Rubner – Psychoanalytische fundamenten 40
Wendy Hecker – Invloeden van de humanistische psychologie 46
Helmut Reiser – Pedagogische fundamenten 53
Walter Zitterbarth – tgi en filosofie 59
Dietrich Stollberg – Joods-christelijke invloeden 66
Peter Vogel – Humanisme 72
Mina Schneider-Landolf – TGI als systeem 81
Anja von Kanitz – Inleiding in de axioma’s en postulaten 93
Uwe Faßhauer – Eerste axioma: het existentieelantropologische axioma 96
Peter Vogel – Tweede axioma: het ethische axioma 103
Anja von Kanitz – Derde axioma: het pragmatischpolitieke axioma 109
Jens G. Röhling – Chairpersonpostulaat 115
Sarah G. Hoffmann – Storingenpostulaat 122
Hermann Kügler – Het vierfactorenmodel van tgi 129
Walter Lotz – Ik 138
Mina Schneider-Landolf – Wij 144
Martina Emme en Jochen Spielmann – Het 153
Walter Nelhiebel – Globe 160
Jochen Spielmann – Dynamische balans 168
Dietrich Stollberg en Mina Schneider-Landolf – Levend leren 175
Mina Schneider-Landolf – Thema 185
Irene Klein – Structuur 193
Irene Klein – Werkvormen en groepsstructuren 200
Werner Sperber – Structuur – proces – vertrouwen 207
Regina Hintner, Theo Middelkoop en Janny Wolf-Hollander – Participerend leiden 215
Janny Wolf-Hollander en Oswald Wiehe – Interventies bij het leiden van groepen 223
David Keel – Hulpregels 230
Gernot Klemmer – Fasemodellen van groepsontwikkeling 237
Helmut Reiser – TGI als professioneel pedagogisch concept 247
Walter Zitterbarth – Uitwerking van het vierfactorenmodel 253
Matthias Scharer – Communicatieve theologie 258
Jens G. Röhling – tgi als levenskunst 263
Ivo Callens – Generative Leadership: het transformationele leiderschapsconcept van de themagecentreerde interactie (TGI) 271
Noten 283
Literatuur 293
Personalia 309